Οι προηγούμενες δεκαετίες χαρακτηρίστηκαν από ραγδαίες μεταβολές στο εργασιακό περιβάλλον: από τη βιομηχανική παραγωγή στην παροχή υπηρεσιών, από την παραδοσιακή τεχνολογία στην χρήση των υπολογιστών, την αυτοματοποίηση και στην εφαρμογή εξελιγμένων συστημάτων επικοινωνίας, από τις τοπικές αγορές στην παγκόσμια αγορά, από την αναζήτηση της ποσότητας στην αναζήτηση της ποιότητας, από τις εθνικές εταιρίες στις πολυεθνικές. Αυτού του είδους οι αλλαγές ασκούν σημαντική επιρροή στην ταυτότητα του εργαζόμενου, στα κίνητρα εργασίας, στην αφοσίωση στο επάγγελμα, στην εργασιακή συμπεριφορά και στη γενικότερη απόδοση του ατόμου.
Γενικά, το άγχος αποτελεί φυσιολογική αντίδραση κάθε έμβιου όντος, εφόσον συνδέεται με την επιβίωσή του. Πηγάζει από την αλληλεπίδραση ατόμου και περιβάλλοντος και μπορεί, με απλά λόγια, να οριστεί ως η πίεση που ασκεί το περιβάλλον στο άτομο. Θεωρείται δε παθολογικό, εάν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου, στην επίτευξη επιθυμητών στόχων και στη συναισθηματική του ηρεμία. Επιπλέον, η πίεση αυτή έχει υποκειμενικό χαρακτήρα, δηλαδή οι ίδιες συνθήκες μπορούν να αποτελούν πηγές άγχους για κάποια άτομα, ενώ για άλλα όχι. Το επαγγελματικό άγχος, πιο ειδικά, μπορεί να ταυτιστεί με την κατάσταση εκείνη, κατά την οποία συσσωρεύονται αγχογόνες συνθήκες που σχετίζονται με την εργασία ή το άγχος που συνδέεται με μια συγκεκριμένη εργασιακή πραγματικότητα (π.χ την αλλαγή εργασίας ή μια νέα θέση).
Οι επιπτώσεις του εργασιακού άγχους στην παραγωγή και την οικονομία γενικότερα είναι σημαντικές, αφού έχει καταστεί σαφές ότι πρόκειται για έναν καταλυτικό παράγοντα για την ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων, αλλά και τη συνολική αποτελεσματικότητα του οργανισμού.
Συνήθως με το άγχος συνδέονται τρεις κατηγορίες εκδηλώσεων: τα σωματικά, τα ψυχολογικά και τα συμπεριφορικά συμπτώματα. Στα σωματικά συμπτώματα του χρόνιου άγχους περιλαμβάνονται: αίσθημα κόπωσης, διαταραχές του ύπνου, κεφαλαλγίες, διάφοροι πόνοι, υπέρταση, δερματίτιδες, ανωμαλίες στην περίοδο των γυναικών, σεξουαλικά προβλήματα κ.α. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή, η ευερεθιστότητα, διάφορες φοβίες, το αίσθημα αποτυχίας κ.α. συνιστούν ψυχολογικές εκδηλώσεις του άγχους. Σε επίπεδο συμπεριφοράς, ειδικά στον εργασιακό χώρο παρατηρούνται απουσίες και αποφυγή της εργασία (absenteeism), επιθετική στάση απέναντι στους συναδέλφους, αυξημένη χρήση ουσιών (κάπνισμα, αλκοόλ, ηρεμιστικά κλπ) και ροπή προς τα ατυχήματα.
Κάποια επαγγέλματα από τη φύση τους συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά άγχους απ’ ότι άλλα, επειδή συγκεντρώνουν χαρακτηριστικά, όπως: επαφή με ανθρώπους, απαίτηση για ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, οι οποίες μπορεί να έχουν εξαιρετικά σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές ή άλλου είδους συνέπειες.
Το άτομο για να μειώσει το έντονο άγχος έχει ανάγκη τη στήριξη του οικογενειακού ή άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντός του. Μπορεί, επίσης, να εκπαιδευθεί σε τεχνικές χαλάρωσης ή να εμπλακεί σε μια ψυχοθεραπευτική συνεργασία γνωσιακού τύπου, μέρη της οποίας μπορεί να αποτελούν η εκπαίδευση στην αυτοεπιβεβαιωτική συμπεριφορά (assertiveness training) και στην απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων (social skills training), μέθοδοι αρκετά δημοφιλείς μεταξύ των διευθυντικών στελεχών. Από την πλευρά του οργανισμού πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και εξάλειψης των συνθηκών που δημιουργούν επαγγελματικό άγχος και προκαλούν το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης, με τον καλύτερο σχεδιασμό της εργασίας, αλλά και της δομής της οργάνωσης (ακριβείς περιγραφές έργου, οριζόντια μετακίνηση εργαζομένων, εργονομικός σχεδιασμός χώρου, συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση, αναθεώρηση των μεθόδων αξιολόγησης, σχηματισμός κοινών επιτροπών εργαζομένων και διοίκησης για την επίλυση προβλημάτων).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου