Στις μέρες μας , η ανάγκη και η απαίτηση ολιστικής προσέγγισης των οργανικών ψυχιατρικών προβλημάτων της τρίτης και της τέταρτης ηλικίας έστρεψαν το ενδιαφέρον των ειδικών στις μη φαρμακευτικές θεραπείες. Είναι γεγονός, ότι τα τελευταία χρόνια , διευρύνεται η χρήση των μη φαρμακευτικών θεραπειών σε ψυχογηριατρικούς ασθενείς πέραν των ανοϊκών.
Οι μη φαρμακευτικές θεραπείες διακρίνονται σε δυο κατηγορίες :α) στις θεραπείες που απευθύνονται στον ίδιο τον ασθενή και β) στις θεραπείες που απευθύνονται στους φροντιστές του ασθενούς.
Οι πιο σημαντικές μη φαρμακευτικές θεραπείες είναι:
-Θεραπεία Προσανατολισμού στη Πραγματικότητα(ROT),
-Πρόγραμμα Νοητικής Ενδυνάμωσης (Εξάσκηση Μνήμης),
-Ψυχοθεραπεία δια των Αναπολήσεων (Reminiscence),
-Θεραπεία Επιβεβαίωσης (Assertiveness Training)
-Μουσικοθεραπεία
Ως γενικό σκοπό έχουν την βελτίωση της γνωστικής κατάστασης και της συμπεριφοράς , αλλά το πιο σημαντικό είναι η βελτίωση της λειτουργικότητας.
Ψυχοθεραπεία δια των Αναπολήσεων (Reminiscence)
Η Θεραπεία αναπόλησης (Reminiscence therapy)ορίζεται από την American Psychological Association (APA) ως «η χρήση των ιστοριών ζωής – γραπτών, προφορικών ή και τα δύο» για τη βελτίωση της ψυχολογικής ευεξίας. Η θεραπεία χρησιμοποιείται συχνά στους ηλικιωμένους.
Η Reminiscence είναι μια δομημένη διαδικασία καθοδηγούμενης ανάκλησης ευχάριστων κυρίως εμπειριών και γεγονότων από τη ζωή του ασθενούς. Γυρνώντας πίσω στο παρελθόν , τα άτομα δεν επαναφέρουν απλά αναμνήσεις αλλά βιώνουν ξανά όσα έζησαν μέσα από οπτικά, ακουστικά, οσφρητικά, γευστικά και απτικά ερεθίσματα. Πρόκειται για μια λεκτική ή μη λεκτική προσπάθεια ανάκλησης γεγονότων της ζωής ενός ατόμου , έτσι ώστε να συνδεθεί το παρελθόν με το παρόν, δίνοντας έμφαση όχι τόσο στο τρέχον αντικειμενικό παρόν του συμβατικού μας χρόνου αλλά στο «παρελθοντικό» παρόν του συγκεκριμένου ασθενούς. Προσδίδουμε ,δηλαδή, αναπτυξιακή προοπτική στη θεραπευτική ανάδυση του «βιωθέντος» συναισθήματος των παιδικών χρόνων, των σχολικών «αταξιών» , των εφηβικών φλερτ , του πρώτου διορισμού ,κ.α. Ο καθηγητής Faith Gibson ( University of Ulster) τονίζει σχετικά: ΄΄Encouraging older people to recall their own past and to share their rich recollections with others accords them time and respect, sheds light on another time in history and provides wise reflections on their present way of life, building mutual understanding and appreciation΄΄ ( ΄΄ Ενθαρρύνοντας τους ηλικιωμένους να ανακαλέσουν το παρελθόν τους και να μοιραστούν τις πλούσιες αναμνήσεις τους , τους προσφέρει σεβασμό, φωτίζει άλλη χρονική περίοδο της ζωής τους και τους προμηθεύει σοφές επιλογές στο παρόν κτίζοντας την κατανόηση και την εκτίμηση).
Η Reminiscence έχει διευρύνει τους ορίζοντες στη φροντίδα ατόμων με άνοια. Στην άνοια τύπου Alzheimer , ενώ υπάρχει έκπτωση της μνήμης και αδυναμία των ασθενών να καταγράψουν νέες πληροφορίες και να τις διατηρήσουν , η μακρόχρονη μνήμη συνήθως διατηρείται. Γι’ αυτό οι ασθενείς αυτοί είναι σε θέση να ανακαλούν γεγονότα από το παρελθόν τους και να επιστρέφουν σε αυτό. Στη διατήρηση της μακρόχρονης μνήμης βασίζεται η θεραπεία Reminiscence. Η βασική ιδέα είναι ότι εφόσον δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το άτομο στο δικό μας παρόν , έχουμε τη δυνατότητα να το ακολουθήσουμε στο δικό του παρόν. Προσπαθούμε να πάμε πίσω στο δικό του παρελθόν , να συζητήσουμε μαζί για αυτά που έχει βιώσει και ακόμη θυμάται πολύ καλά, να μας μιλήσει για τις αναμνήσεις του, δηλαδή αυτή η μέθοδος αποτελεί μια «πόρτα» ένα πέρασμα στο κόσμο του ασθενούς με άνοια. Το άτομο με άνοια λαμβάνεται υπ’ όψιν ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα με ιδιαίτερες ανάγκες και με ιστορία ζωής. Μέσω της μεθόδου αυτής προάγεται το άτομο και όχι η ασθένεια του(Bruce, 1998).
Κάθε συνέδρια οργανώνεται γύρω από ένα θέμα , ετσι ώστε να υπάρχει κάθε φορά μια βάση από την οποία να ξεκινά η συζήτηση. Για παράδειγμα θέματα που μπορεί να αναπτύσσονται είναι : ημέρες στο σχολείο ,το μέρος στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, σπουδές, γάμος, κ.α. Η μέθοδος Reminiscence είναι μια δημιουργική μέθοδος και γι’ αυτό ακριβώς είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουμε διάφορους τρόπους ώστε να κινητοποιήσουμε τα άτομα με άνοια. Στους τρόπους έκφρασης μπορούμε να περιλάβουμε τη ζωγραφική, τη παντομίμα, το παίξιμο ρόλων , την ποίηση , το τραγούδι και τη μουσική(Bruce, 1998). Επίσης εκτός από τα παραπάνω μέσα χρησιμοποιούμε φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό. Όλα τα μέσα στοχεύουν στο να γίνεται χρήση όλων των αισθήσεων.
Η θεραπεία δια των αναπολήσεων είναι σημαντική γιατί στοχεύει:
- Στην ενδυνάμωση και στη πρόκληση της ευχαρίστησης των συμμετεχόντων και ετσι είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ποιότητα ζωής και της ποιότητας της φροντίδας (Woodrow, 1998).
- Στην ανάπτυξη της επικοινωνίας με τον ασθενή με άνοια
- Στη κοινωνικοποίηση του ασθενή και στη μείωση της απομόνωσης
- Στη διατήρησης της λειτουργικότητας του ασθενή και της κοινωνικότητας του
- Στη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων
- Στη διατήρηση ή τη δημιουργία (όπου έχει χαθεί) της ταυτότητας του ασθενή ως ξεχωριστή και ιδιαίτερη προσωπικότητα
- Στην ανάπτυξη σχέσης και επικοινωνίας ανάμεσα στον ασθενή και το κοινωνικό περιβάλλον
- Στη βελτίωση της αυτό-εκτίμησης του ασθενή
- Στη διατήρηση των λειτουργιών και των ικανοτήτων που δεν έχουν διαταραχθεί από τη νόσο
- Στην ανάπτυξη του αισθήματος της προσφορας
Επιμέλεια -Προσαρμογή κειμένου :
Μάντω Γ. Καραμπέρη,Κλινική Ψυχολόγος -Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγές:
1.Τσολάκη Μ., Καζής Α. Στο Άνοια, Ιατρική και Κοινωνική Πρόκληση. University Studio Press.Θεσσαλονίκη 2005.
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Reminiscence_therapy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου